De missie van het programma Werk en inkomen 2020 van onze gemeente luidt: Leiden wil een inclusieve stad zijn met een gunstig economisch klimaat, waarin alle Leidenaren kunnen deelnemen en zich kunnen ontwikkelen door middel van werk en participatie en waar een vangnet is voor wie dat nodig heeft. In het beleidsplan ‘Werk en Participatie 2019-2023’ wordt de ambitie tot structureel <3000 bijstandsuitkeringen vanaf 2022 genoemd (geraadpleegd 16 juli 2020).
VANUIT EEN LANDELIJK KADER Het maken van een wet kost miljarden. In wezen houdt het werk aan een wet nooit op (W. Voermans, hoogleraar staats- & bestuursrecht, Trouw, 29 september 2010).
Met de invoering van de Participatiewet is op de lange termijn een bezuiniging van ca. 1,7 miljard beoogd ( Tamara van Ark – Kamerbrief, 20 november 2019).
Psychische stoornissen namen in 2015 in totaal 24,6% (20,1 miljard) van de totale kosten voor de Nederlandse gezondheidszorg (85,1 miljard euro) in beslag. Van deze 20,1 miljard gaat 34% naar mensen met verstandelijk handicap, 31% naar mensen met dementie en 10% naar angst- en stemmingsstoornissen. De kosten voor angst- en stemmingsstoornissen namen in 2015 2,5% van de totale kosten voor de Nederlandse gezondheidszorg in beslag. Dit is 2,1 miljard euro. (Regiobeeld Zuid-Holland Noord, januari 2020).
Ongeveer 1 miljoen mensen in ons land willen en kunnen werken maar doen dit nu niet, of willen meer uren werken (in 2019). Ook hebben 1,6 miljoen mensen een uitkering (in 2017). Een deel van hen is langdurig werkloos en heeft hierbij complexe problemen. En een aanzienlijk deel van de mensen met een arbeidsbeperking staat buiten de arbeidsmarkt (60 procent): een percentage dat de laatste jaren zelfs is toegenomen. (rapport Beter Werk is een Nieuwe Maatschappelijke Opdracht – WRR 2020).
De kwetsbaren – Will Tinnemans (2014, blz. 58): Integrale kostprijs (= som van vaste en variabele kosten) van een burger bij 1 jaar algemene bijstand = ±€45.000 (w.v. de uitkeringsgerechtigde 12 x €1500 = €18.000 krijgt; rest – €27.000 = ‘om systeem te onderhouden’).
Recenter: https://www.gemeente.nu/sociaal/uitvoering-bijstand-kost-bijna-2900-euro-per-uitkering/ (2018) bijstand gemiddeld €14.000 per jaar. ± €2900 systeemkosten.
Geld uitgeven aan reïntegratie op de arbeidsmarkt? Frank Kalshoven – econoom, ondernemer, columnist – bepleit in twee columns (2015) over re-integratiekosten het kijken op lange termijn naar alle private en alle publieke kosten èn alle publieke en private baten. Gebruikelijk is: uitsluitend kijken naar de publieke kosten op de korte termijn. Wat betreft re-integratiekosten is de uitkomst voor beleidsmakers/politici in dat geval: niet-kosten effectief. Kalshoven schrijft verder: investeren in scholing – ook tijdens de WW – is economisch de moeite waard (z.o. vakblad ESB – Economisch Statistische Berichten, 21 februari 2014).
IN LEIDS PERSPECTIEF Prognose 2050: 151.000 inwoners (geraadpleegd dec. 2021).
In Leiden wonen 124.000 inwoners (2021, Leiden in cijfers). 2,4% van de Leidse inwoners ontvangt zorg vanwege een langdurige psychische aandoening (= 2976 mensen, Vektis, geraadpleegd dec. 2021). De evaluatie alliantie 18 GGZ – organisaties schrijft in ‘Over de Brug, naar een derde meer herstel in 2025’ in september 2019: ‘Voorts gaat het bij voornoemde cijfers van Vektis alleen om de personen met ernstige psychische problemen die in zorg zijn (zorg-prevalentie): daar moeten we nog plm. 25% bij optellen om tot de populatieprevalentie te komen.’ De groep Leidenaren met een langdurige psychische aandoening ‘zonder zorg’ is 25% (31.000 mensen, Vektis, geraadpleegd dec. 2021).
In totaal behoren om en nabij de 33.976 Leidenaren met een psychische aandoening tot de Leidse samenleving.
Het aantal bijstandsgerechtigden is 3684 mensen (2019)1:
8% van alle Leidse kinderen <18 wonen in een bijstandsgezin (2019; NL 6,5% Jeugdmonitor CBS jaarrapport 2019)
Werkeloosheidsuitkering/Arbeidsongeschiktheidsuitkering
2% van de Leidenaren heeft een ww uitkering (= 2018; NL 3%)1;
5% van de Leidenaren heeft een ao uitkering (= 2018; NL 7%)1;
23% van de Leidenaren = 28.750 mensen = komt moeilijk rond (2019)1
Gemiddeld besteedbaar huishoudinkomen in Leiden is €41.000 (= 2018; NL €43.000)
Wanneer 30% van de mensen met een uitkering GGZ-problematiek heeft, dan zou het in Leiden (125.000 inwoners) bij benadering gaan om 3730 personen ** (zie hieronder: 1105 + 750 + 1875)
| * 3684 bijstandsgerechtigde Leidenaren (2019) –> 30% = 1105 personen; * totaal 2% van de Leidenaren heeft een ww uitkering (2018) = 2500 personen –> 30% = 750 personen; * totaal 5% van de Leidenaren heeft een arbeidsongeschiktheidsuitkering (2018) = 6250 personen –> 30% = 1875 personen; ** mensen met GGZ-problematiek kunnen uitsluitend recht hebben op een WAJONG-uitkering (dan zijn ze bekend bij UWV en mogelijk niet bij de gemeente) |
ONDERNEMER/ WERKGEVER : KOSTEN BURN-OUT, PRESENTEÏSME
Voor langere tijd niet lekker in je vel – burn-out in ontwikkeling; emotionele uitputting; angst; gespannenheid; concentratieverlies; vermoeidheid – binnen je team / organisatie en / of thuis, maar toch doorwerken levert productieverlies, verminderde prestaties en verhoogde kans op fouten op (‘presenteïsme’).
Financieel verlies voor de organisatie wordt zelden tijdig (h)erkend. De kosten van productieverlies zouden volgens Brits, Canadees en Amerikaans onderzoek hoger zijn dan de kosten voor de werkgever bij ziek melden: Groot-Brittannië: £15,1 miljard; Amerika: $150miljard (= resp. ± 17 miljard euro en ± 128 miljard euro) Bron: Gezond Ondernemen – Zilver Kruis Achmea – mei 2013
LEIDS PERSPECTIEF: TOT SLOT
Onze landelijke/Leidse overheid besteedt grofweg tussen €81.000.000 en €108.000.000 per jaar (3000 – 4000pp x €27.000) aan het in stand houden van een systeem om €18.000 inkomen per jaar te geven aan 3594 – 3730 mensen met een psychische aandoening.
In de begroting 2020 gemeente Leiden staat onder Werk en Inkomen een last van €114.785.000; baten €71.449.000 en saldo €43.336 (?)
De populatieprevalentie 3594 Leidenaren die vlgs. Vektis een langdurige psychische aandoening hebben, hebben niet allen een bijstandsuitkering.
Gezien deze gegevens – ongeveer 3594 – 3730 mensen in Leiden met een langdurige psychische aandoening; de ambitie om structureel minder dan 3000 bijstands-uitkeringen te hebben in 2022 – mag zijn aangetoond dat de groep mensen met een psychische aandoening een substantiële groep betreft. Een weloverwogen aanpak kan de gemeente veel besparen aan kosten en winst in welzijn van bewoners.
Gezien Leidens 1e plaats op het gebied van angst- en stemmingsstoornissen zoals Zorg en Zekerheid (mei 2020) toonden zijn er meerdere belanghebbenden in deze aanpak (zorgverzekeraars, onderwijsinstellingen, ondernemers/werkgevers etc.).
EEN LANDELIJK KADER: TOT SLOT (uit: ‘Het Betere Werk’ – WRR, 2020) “Tegelijkertijd investeert Nederland nauwelijks meer in actief arbeidsmarktbeleid, ook in vergelijking met andere landen in Europa. Mensen zonder werk krijgen bovendien nauwelijks scholing of persoonlijke begeleiding. En dat terwijl het hebben van werk zo belangrijk is voor de gezondheid en het welbevinden van mensen, en voor de sociale samenhang in ons land. Als werk psychologisch en sociaal zo belangrijk is, kunnen we mensen niet ‘afschepen’ met een uitkering. Het sluitstuk van de sociale zekerheid zou daarom niet de bijstand maar de basisbaan moeten zijn.
De toekomst van werk maken we zelf De toekomst van werk is niet op voorhand voor ons bepaald. We maken deze zelf volgens de waarden en preferenties die we als samenleving vormgeven, en door het beleid dat we ontwikkelen. Vaak worden globalisering en technologisering als dwingende ontwikkelingen gezien, maar deze hoeven geen obstakels te zijn voor nationale keuzes en prioriteiten over arbeids-voorwaarden voor en arbeidsomstandigheden van werkende mensen in Nederland.
De verschillen tussen de arbeidsmarkten van Europese landen zijn en blijven groot. Zo is het aantal flexbanen en zzp’ers in de landen om ons heen – die te maken hebben met dezelfde globalisering en technologische ontwikkelingen als wij – veel geringer dan hier. We maken grotendeels zelf uit hoe onze arbeidsmarkt eruit ziet.” (Het Betere Werk, de nieuwe Maatschappelijke Opdracht, blz. 24, WRR januari 2020)
